10 FREQUENTLY ASKED QUESTIONS
A: Je kunt een manuscriptbeoordeling zien als een soort ‘redactie-light’. Dat betekent niet dat een manuscriptbeoordeling oppervlakkig is. In het schriftelijke verslag dat je krijgt, wordt met concrete voorbeelden duidelijk gemaakt wat de sterke en minder sterke punten van jouw boek zijn. Je krijgt heldere aanwijzingen om zelfstandig een verbeterslag te kunnen maken en een advies over mogelijke vervolgstappen. Wil je liever een inhoudelijke redactie van het manuscript, kijk dan hier.
A: Dat kan in principe met elk voltooid manuscript. Voor onvoltooide manuscripten heeft een manuscriptbeoordeling minder zin. De verhaalexpert heeft veel ervaring met romans, biografieën, inspiratieboeken, zelfhulpboeken, managementboeken, levensverhalen, kinderboeken, jeugdromans, young adultboeken, fantasy & sci-fi, populairwetenschappelijk en educatief werk. Je krijgt een schriftelijke diepte-analyse die alle belangrijke aandachtspunten in kaart brengt. Een manuscriptbeoordeling kan als een soort ‘redactie-light’ dienen: je ziet wat je sterke kanten zijn en gaat zelf aan de slag met de suggesties ter verbetering.
A: Zelfs aan de grootste literaire meesterwerken is intensief gesleuteld voordat ze in druk verschenen. Een inhoudelijke redactie is onmisbaar, hoe talentvol een schrijver ook is. Je redacteur is de vertrouwenspersoon die je helpt om van jouw manuscript het boek te maken dat je voor ogen stond toen je begon met schrijven. In die zin moet een redacteur een beetje helderziend zijn en aanvoelen wat jou beweegt. Zoek dus altijd iemand die bij je past en die je vertrouwt. De verhaalexpert heeft vele jaren ervaring met het begeleiden van schrijvers en is thuis in een groot aantal genres.
A: Helaas hebben uitgeverijen steeds minder tijd en geld voor intensieve redactierondes en auteursbegeleiding. Er zijn nog steeds veel bevlogen uitgevers die alles uit de kast trekken voor hun auteurs, maar het aantal dat daar een groot budget voor heeft wordt steeds kleiner. Het komt te vaak voor dat er alleen een oppervlakkige correctieronde plaatsvindt voordat een boek gedrukt wordt. En dat zie je aan het resultaat.
Maak hierover goede afspraken voordat je een contract tekent bij een uitgever of iemand die zich zo noemt. Vraag advies aan mensen met kennis over het uitgeefproces, zoals de verhaalexpert. Ben jij – zoals veel schrijvers – een perfectionist, gun jouw manuscript dan een (externe) inhoudelijke redactie, ook als je nog geen uitgever hebt. Je vergroot je kansen om door een uitgeverij opgemerkt te worden met een verzorgd, zorgvuldig geredigeerd manuscript.
A: Dat kan in elk stadium.* Op het tabblad schrijfcoach vind je alle mogelijkheden voor hulp bij het schrijfproces door middel van schrijfcoaching. Als je manuscript af is en je wilt het naar een uitgeverij sturen, verdient het aanbeveling om je boek daarvóór te laten een redigeren. Uitgevers zijn kritischer dan ooit: een manuscript vol beginnersfouten maakt weinig kans om opgemerkt te worden. De redactie van je manuscript kan volledig digitaal of in combinatie met schrijfcoaching, dus inclusief mondeling overleg. Als je je boek zelf gaat uitgeven, is één redactieronde niet genoeg. Reserveer tijd en geld voor een eindredactie of/en correctieronde.
* De laatste jaren is het steeds drukker met aanvragen. Ik wil elk manuscript en elke schrijver die bij mij komt mijn volledige aandacht kunnen geven, het kan dus gebeuren dat ik je niet direct verder kan helpen.
A: Als je manuscript echt helemaal af is, is het klaar voor de eerste redactieronde. Bij een eerste inhoudelijke redactie gaat het om het totale boek: de inhoud, de structuur, de opbouw, de stijl en alles wat verder bij kan dragen aan een meeslepend, inspirerend, vlot verteld verhaal. Daarnaast verbetert een redacteur alvast de meeste in het oog springende fouten en vergissingen. Soms zijn er meerdere rondes nodig, bijvoorbeeld wanneer een manuscript tussentijds grondig wordt herzien.
Na de inhoudelijke redactie volgt de eindredactie. Daarbij wordt op detailniveau gekeken of het verhaal klopt en of er nog fouten in staan, of de opbouw logisch is, de alinea-indeling deugt, of alle zinnen lekker lopen en of de interpunctie in orde is. Als er nog belangrijke inhoudelijke kwesties zijn, komen die ook aan de orde. Soms gaat een manuscript een paar keer heen en weer, als schrijver kun je nu nog de laatste veranderingen aanbrengen.
De volgende stap is de (eind)correctie, waarbij alle laatste fouten en vergissingen, ook in de indeling, worden opgespoord en de tekst van het manuscript zijn definitieve vorm krijgt. Kijk goed of alles klopt, want veranderingen aanbrengen in een later stadium kan een kostbare zaak worden. Als je hiermee akkoord bent, gaat de vormgever met het manuscript aan de slag.
Rond het persklaarmaken heerst enige spraakverwarring. Bij een ‘gewone’ roman kan dit samenvallen met de correctieronde. Bij een boek met een ingewikkelder indeling en illustraties vormt het een aparte ronde. Met codes geeft de persklaarmaker aan hoe de vormgever, die de opmaak doet, de pagina’s moet indelen.
Nadat de vormgever klaar is, krijg je de proef. Vroeger waren dit het geprinte binnenwerk en een afdruk van de cover, tegenwoordig zijn het meestal digitaal bestanden. Je hebt dan de gelegenheid om alles nog één keer goed na te kijken voordat het boek gedrukt wordt. Dat is het proeflezen (en dat is dus iets anders dan de proeflezers die je in een eerder stadium als proefkonijn gebruikt hebt). Helaas bestaan er geen foutloze boeken, dus schrik niet als je ook later nog kleinigheden tegenkomt die niet kloppen. Die kun je bij een volgende druk laten herstellen. Mede daarom is het een goed idee om eerst één fysiek proefboek te laten maken voor jij of je uitgever een drukorder geeft.
A: Niets moet. Zeker als je zelf je boek uitgeeft, bepaal jij wat er wel en niet gebeurt met je manuscript. Maar voor een professioneel resultaat is het belangrijk dat een manuscript minimaal een eerste inhoudelijke redactie en een correctieronde ondergaat. Bij de inhoudelijke redactie gaat het vooral over structuur, logica en inhoud, naast de aandacht voor grammatica en spelling. Het is niet te doen om alles dan in één keer aan te pakken. Er sluipen bij iedere bewerking nieuwe fouten in, hoe zorgvuldig je ook bent. Lezen en herlezen blijft het devies. Pas als je helemaal tevreden bent, schakel je als laatste stap een corrector in.
Bij correctie ligt de nadruk op vlot lopende zinnen en taalkundige details. Het heeft pas zin om te kijken of de interpunctie nog steeds klopt en of bijvoorbeeld de dialoogregels consequent zijn toegepast, als het manuscript inhoudelijk helemaal op orde is. Je ontkomt dus niet aan minstens twee professionele rondes als je je boek met enig zelfvertrouwen aan de wereld wilt kunnen presenteren. Van elke ronde wordt een verhaal beter, dus ideaal gezien bestaat het traject van manuscript tot boek uit een eerste inhoudelijke redactie, een ronde met proeflezers, een tweede redactie of/en een eindredactie, gevolgd door een correctie. Als je boek wordt uitgegeven bij een reguliere uitgever, neemt deze de redactie en de correctieronde voor zijn rekening.
A: Het schrijven van een boek is een intensief proces. Je loopt als schrijver tegen allerlei zaken op, persoonlijk en inhoudelijk. Waar begin je? Hoe maak je tijd vrij? Waarop leg je de focus? Welke schrijftechnieken pas je toe? Hoe houd je het plezier en de inspiratie vast? In het schrijfproces kom je jezelf vaak behoorlijk tegen als het gaat om ruimte te nemen voor jouw boekproject, maar misschien ook wel voor jezelf. Als schrijfcoach help ik je jouw valkuilen te herkennen en te vermijden. Met mijn steun overwin je de obstakels die je zult tegenkomen, zowel met betrekking tot het schrijven zelf als het materiaal waarover je schrijft.
Schrijfcoaching kan ook over andere zaken gaan. Misschien heb je behoefte aan feedback op je ideeën. Met een schrijfcoach kun je sparren over de verwerking en de haalbaarheid ervan. Samen kunnen we onderzoeken welke schrijfvorm voor jou het beste werkt en bedenken hoe je jouw boek te zijner tijd het beste in de wereld zou kunnen zetten.
Schrijfcoaching is persoonlijk en vertrouwelijk, maar ook altijd praktisch, inspirerend en doelgericht.
A: Met een schrijfcoach heb je het niet alleen over jouw manuscript, maar ook over het schrijfproces en over jezelf als schrijver. Schrijfcoaching kan puur over techniek en research gaan, maar ook over onderliggende thema’s en het aanboren van diepere lagen in jezelf. Wat aan de orde komt, bepaal jij. Schrijfcoaching bij de verhaalexpert is waardevol als je moeite hebt om je boekidee concreet vorm te geven, als je een stok achter de deur wilt hebben om de voortgang bij het schrijven te waarborgen, en als je je teksten graag in een veilige omgeving wilt bespreken met een betrokken en ervaren schrijver. Een schrijfcoach kan daarnaast ook je redacteur zijn.
Als je verhaal af is, geef je het aan een redacteur om na te gaan wat er nog veranderd en herzien zou moeten worden om er een (nog) beter boek van te maken. Een redacteur zet opmerkingen en suggesties voor veranderingen direct in het digitale manuscript. Dat betekent niet dat de redactie van je boek geen emotioneel proces kan zijn. Een goede redacteur heeft oog voor de belangrijke thema’s van de schrijver en zal daarop onder meer inspelen bij het aanscherpen van bepaalde elementen in het boek. Als schrijver beslis jij of je het eens bent met de voorgestelde veranderingen en of je ingaat op suggesties om nog iets te herzien. Het blijft altijd jouw boek.
A: Bij voorkeur ontvang ik schrijvers op mijn schrijfatelier in Leiden. Zit je te ver weg of ben je verminderd mobiel, dan kom ik graag bij je langs. Je vergoedt – naast de coaching – mijn reiskosten (kilometervergoeding) en reistijd (€ 30,- per uur).
Je kunt ook kiezen voor sessies met videochat, bijvoorbeeld via Skype of Messenger. Hieraan zijn geen extra kosten verbonden.